ما در این مقاله قصد داریم چیستی و ابعاد مختلف برنامه ریزی تولید را شرح دهیم و به تفصیل اهداف، تاریخچه و مدل های برنامه ریزی تولید بپردازیم.
برنامه ریزی تولید چیست؟
برنامه ریزی تولید حاکی از فرآیند تصمیم گیری درباره منابع مصرفی سازمان دارد. در واقع دربردارنده ی منابعی می شود که سازمان در راستای انجام عملیات های آینده به آن ها نیازمند است. همچنین تخصیص این قبیل منابع مصرفی در جهت تولید محصول مد نظر در تعداد مورد نیاز، تعیین کمیت ها و با حداقل هزینه شکل می گیرد.
هدف اصلی برنامه ریزی تولید ارائه برنامه های تولیدی و مدلسازی در خصوص یک کارخانه طبق محدودیت های تقاضا، بودجه، انبار و . است.
دروس برنامه ریزی تولید و سیستم های مدیریت تولید شامل مباحثی هستند که دانش پژوه را با اهمیت و روند تصمیم گیری درباره منبع هایی که سازمان برای عملیات تولید آینده به آن نیاز دارد، اشنا می کند.
روش های تولید شامل گستره ی متمایزی می شود. از سری روش های متداول تولید می توان به تولید دسته ای، تولید مداوم، تولید تک محصولی و تولید انبوه اشاره کرد.
جالب است بدانید که برنامه ریزی تولید قادر است با کنترل تولید و برنامه ریزی منابع سازمانی تلفیق گردد. در حقیقت برنامه ریزی تولید نوعی پیش بینی آینده تولید است.
برنامه ریزی تولید در تسهیل روند فراهم آوری مواد مورد نیاز تولید، تولید بهینه و کارآمد نقش بسزایی دارد.
اصطلاحات کاربردی در برنامه ریزی تولید
مدل های مختلف برنامه ریزی تولید
مدل برنامه ریزی تولید ایستا (قطعی)
در مدل برنامه ریزی تولید ایستا فرض را بر این اساس قرار می دهیم که آینده قطعی است و هیچ گونه تغییری در تقاضا ایجاد نخواهد شد. لذا مطابق یک تقاضای ثابت برای آینده برنامه ریزی می کنیم.
ورودی های مدل برنامه ریزی ایستا
خروجی های مدل برنامه ریزی ایستا
مدل برنامه ریزی تولید پویا (دینامیک)
روش برنامه ریزی پویا انعطاف پذیری بالایی دارد و می‌توان از آن برای حل مسائل متنوعی استفاده کرد.
از این مسائل می‌توان به مسیریابی، صرف کمترین هزینه در جابه‌جایی بین دو شهر، برنامه‌ریزی موجودی، کنترل بهینه و… اشاره کرد.
هدف اصلی در برنامه ریزی پویا محاسبه یک تابع هزینه در هر حالت است. وقتی نقشه این تابع هزینه به دست آید ، قانون کنترل بهینه را می‌توان از یک حالت به حالت دیگر که هزینه را کمینه می‌کند به دست آورد.
بنابراین، با استفاده از برنامه ریزی پویا حل مسئله کنترل بهینه » به یافتن تابع هزینه رو به جلو » تبدیل می شود.
این کار را می‌توان با حل رو به عقب از حالت مطلوب تا به همه مقادیر اولیه ممکن انجام داد. وقتی این تابع هزینه رو به جلو را یافتیم، قانون کنترل بهینه به یافتن مسیری می انجامد که تابع هزینه را از وضعیت فعلی به یک وضعیت آینده کمینه می‌کند.
روش برنامه ریزی پویا یک الگوریتم بسیار عمومی است و می‌توان آن را به مسائل بهینه سازی اعمال کرد که در آن ها هزینه رو به جلو و هزینه جا به جایی از یک حالت به حالت دیگر، جمع شونده است.
از آن جا که در این روش برنامه ریزی آینده احتمالی است و تقاضا ممکن است تغییر کند، متناسب با شرایط برنامه تولید نیز تغییر می کند.
۱. شناخت و تعیین مساله
۲ . تعیین و تشخیص راه حل های ممکن
۳ . انتخاب معیار برای سنجش راه حل ها
۴ . تعیین نتایج حاصل از هر راه حل به کمک معیار
۵ . ارزیابی راه حل ها با توجه به نتایج آن ها
۶. اخذ تصمیم: انتخاب راه حل بهینه
برنامه ریزی تولید؛ از گذشته تا کنون
منشأ برنامه ریزی تولید به قرن نوزدهم میلادی باز می گردد.
روش ها و ابزارهای نوین برنامه ریزی تولید از اواخر قرن این قرن توسعه یافتند.
به این صورت که تحت یک سیستم مدیریت علمی ، کار مربوط به هر شخص و هر دستگاه به شکل یک نقشه از پیش ترسیم شده بود.
در اوایل قرن بیستم، شرکت هایی مانند کارخانجات نساجی و راه آهن، به دنبال یافتن راه چاره ای برای هماهنگ کردن فرایندهای چندگانه خود بودند.
در سال 1986 رابرت ساموئل کپلان» ، استاد برجسته ی توسعه ی رهبری در دانشکده بازرگانی هاروارد، به این مساله پی برد که دسترسی به اطلاعات برای برنامه ریزی و کنترل داخلی، امری ضروری می باشد.
فرانک هرمان، کارخانه دار بزرگ قرن بیستم، در ادامه شرایطی را توضیح می دهد که روش های جدید برای برنامه ریزی و کنترل داخلی تحول یافته است: اولین کارخانه ها بسیار ساده و نسبتاً کوچک بودند.
آنها تعداد کمی از محصولات را در دسته های بزرگ تولید می کردند.
اهداف برنامه ریزی تولید
انواع روش تولید
الف) خط تولید یا تولید پیوسته
در این روش تولید، ماشین آلات تشکیل یک زنجیره ی به هم پیوسته را داده وجریان محصول از حالت ماده اولیه تا محصول نهایی به صورت پیوسته روی آنها ادامه دارد.
معمولاًدر این صنایع حجم محصولات نیم ساخته در بین ماشین آلات بسیار کم است.
تنوع محصولات این صنایع محدود بوده و حجم تولید هر محصول بسیار زیاد است.
در این روش، هزینه های اولیه تولید بسیار بالا ولی هزینه های جاری کم است.
ماشین آلات مورد استفاده تخصصی و سرعت تولید زیاد است.
خواسته های مشتری
خواسته های مشتری تقریباً در مشخصات محصول در نظر گرفته نمی شود و مشتری اجبار به قبول محصول با مشخصات تعیین شده توسط کارخانه را دارد.
کارخانجات پتروشیمی، پالایشگاه ها ، صنایع تولید فات و صنایع شیمیایی بزرگ، همچنین نیرو گاه های تولید انرژی الکتریکی نمونه هایی از صنایع تولید پیوسته هستند.
پیوستگی در زمان تولید در این نوع صنایع اامی است و عملاً هر بار توقف تولید مستم برنامه ریزی، هزینه و نیروی انسانی بالا برای راه اندازی مجدد می باشد.
بدین سبب این نوع کارخانجات معمولاً به صورت بیست و چهار ساعته و در تمام روز های سال، عملیات تولیدی را ادامه می دهند.
در این نوع سیستم های تولیدی معمولاً یک نوع یا انواع محدودی از مواد اولیه از یک سری ماشین آلات، به طور زنجیره ای عبور نموده،
و پس از ایجاد تغییراتی در مواد اولیه که اغلب شامل تغییرات شرایط شیمیایی و فیزیکی می باشد، به یک یا چند محصول محدود تبدیل می شوند.
ویژگی های سیستم های پیوسته:
ب) تولید کارگاهی
به تولید یک تا تعداد محدودی از محصولات طراحی شده بر اساس مشخصات درخواستی مشتری که در طول مدت زمان از پیش تعیین شده و با هزینه ی از پیش مشخص شده، تولید می شود، در اصطلاح تولید کارگاهی می گویند.
مشخصه اصلی این نوع سیستم، حجم کم تولید و تنوع بالای محصولات است.
سیستم تولید کارگاهی شامل ماشین های چند منظوره ای است که در بخش های مختلف به کار گرفته می شود.
برای انجام هر پروژه به شرایط تکنولوژیکی منحصر به فرد و خاصی احتیاج داریم، تنظیمات ماشین برای هر پروژه متفاوت با دیگری است و دنباله و روند خاصی برای انجام هر پروژه تعیین می شود.
در این نوع روش تولید ، محصولات با تنوع زیاد ولی با حجم بسیار پایین تولید می شود ، احتیاج به ماشین آلات و تجهیزات چند منظوره است، و همچنین نیاز به کارگران بسیار ماهر برای انجام قسمت های مختلف پروژه تولید می باشد ، انبارهای بزرگ و مواد اولیه زیادی مورد نیاز است.
در این سیستم ، برنامه ریزی مفصل و با جزئیات تولید هر محصول ضروری می باشد و در نهایت ، در این نوع سیستم تولید امکان استفاده از روش های ابتکاری و خلاقانه برای تنوع بخشی به محصولات وجود دارد.
ویژگی های تولید کارگاهی:
د) تولید دسته ای
فرآیند تولید دسته ای حد فاصل بین تولید کارگاهی و تولید پیوسته است و تولید به طور عمده انبار می شود(make to stock).
از جمله فرایند های تولید دسته ای می توان به نوشابه سازی ، دارو سازی ، کنسرو سازی ، تولید لوازم خانگی و … اشاره کرد.
اندازه ی دسته در تولید دسته ای تابعی از هزینه ی آماده سازی و هزینه ی نگه داری است.
ویژگی های تولید دسته ای:
مشخصات
درباره این سایت